Woorden hebben een grote invloed op hoe we denken en handelen. Ze helpen ons de wereld te categoriseren en te begrijpen. Afhankelijk van de maatschappij waarin we leven en onze persoonlijke ervaringen, associëren we woorden met specifieke concepten, maatschappelijke bewegingen of meningen. Deze associaties beïnvloeden onze gevoelens en handelingen, waardoor woorden een krachtig hulpmiddel zijn voor pleitbezorgers, politici en beleidsmakers om het denken te sturen.
Om positieve veranderingen te realiseren, moeten we zorgvuldig kiezen welke woorden we gebruiken. De manier waarop we praten over geestelijke gezondheid en mensen met geestelijke gezondheidsproblemen kan kwetsen, discrimineren en negatieve stereotypen versterken, vaak zonder dat we ons daar bewust van zijn. De-stigmatisering begint met taal. In de afgelopen eeuwen en zelfs decennia, hebben we het taalgebruik over geestelijke gezondheid drastisch zien veranderen. Bijvoorbeeld, termen zoals ‘gek’ en ‘hysterie’ werden tot respectievelijk de jaren 1930 en 1980 regelmatig gebruikt.
De woorden die we kiezen, zeggen iets over onze doelen en idealen. Wanneer je over geestelijke gezondheid spreekt, is het essentieel om woorden te gebruiken die passen bij je eigen missie, waarden, ervaringen en moeilijkheden. Bij het bespreken van andermans ervaringen is het belangrijk om te beseffen dat jouw woordkeuze kwetsend kan zijn of andere associaties kan oproepen bij anderen. Door te vragen hoe iemand graag aangesproken wil worden, kunnen onaangename situaties worden vermeden.
Psyche heeft nu de Nederlandse vertaling van de Mental Health Europe (MHE) Glossary uitgebracht. Deze woordenlijst bouwt voort op het werk van eerdere initiatieven zoals Words Matter en Mental Health Europe Explained. Omdat taal samen met onze samenleving evolueert, wordt dit document beschouwd als een levend document dat door Mental Health Europe zal worden bijgewerkt wanneer dat nodig is. De woordenlijst in dit document is samengesteld om de principes van belangrijke internationale en Europese kaders zoals het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (UN CRPD) te weerspiegelen.
De VN CRPD is een bindend mensenrechtenverdrag van de Verenigde Naties, aangenomen in 2006 en open voor ondertekening in 2007. Het is het eerste allesomvattende mensenrechtenverdrag van de 21ste eeuw en staat open voor ondertekening door regionale integratieorganisaties zoals de Europese Unie. Het werd in 2010 ondertekend en geratificeerd door de Europese Unie en alle EU-lidstaten. Dit verdrag heeft een grote positieve invloed gehad op de geestelijke gezondheidszorg en heeft landen en organisaties aangespoord tot een meer op mensenrechten gebaseerde benadering.
De woordenlijst beschrijft veelgebruikte termen, hun geschiedenis en de gevoelswaarde die eraan verbonden is. Het document legt uit waarom Mental Health Europe bepaalde termen kiest die aansluiten bij hun waarden en missie en raadt af om stigmatiserende taal te gebruiken die tot discriminatie kan leiden.
Het document is in co-creatie opgesteld door een diverse werkgroep bestaande uit mensen met ervaringskennis, mantelzorgers, professionals in de geestelijke gezondheidszorg, dienstverleners, academici en deskundigen op het gebied van mensenrechten en gezondheid.
De termen in de woordenlijst zijn gecontroleerd door Psyche, vertegenwoordigers en leden van vzw UilenSpiegel, Vlaams Patiëntenplatform en vzw Similes om ervoor te zorgen dat ze cultureel gevoelig zijn en geschikt voor de nationale context. Na grondig overleg werd de huidige selectie woorden goedgekeurd door Psyche vzw.
Download of lees 'Geestelijke gezondheid: De kracht van taal - een verklarende woordenlijst'